Jak przygotować się do wyjazdu za granicę? Wyjazd za granicę to jedno z dostępnych rozwiązań w sytuacji kiedy nie możemy znaleźć pracy w swoim mieście. Dzięki wejściu Polski do Unii Europejskiej większość barier formalnych zostało zniesionych. Mimo to i tak pozostaje wiele wyzwań, z którymi muszą zmierzyć się Polacy pracujący na obczyźnie. Dlatego do wyjazdu warto się jak najlepiej przygotować. Jakie są możliwości wyjazdu Po wejściu Polski do Unii Europejskiej łatwiejsze stało się poszukiwanie pracy w Europie. Większość krajów nie stawia żadnych ograniczeń obywatelom UE przyjeżdżającym do pracy. Do tych państw należy Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Irlandia, Islandia, Luksemburg, Niderlandy, Portugalia, Szwecja, Wielka Brytania, Włochy, Dania, a także wszystkie nowe państwa członkowskie (Czechy, Słowacja, Litwa, Łotwa, Estonia, Węgry, Słowenia, Cypr, Malta, Rumunia, Bułgaria) oprócz Malty (ze względu na mały rozmiar gospodarki). Wymagana jest za to w zależności od kraju rejestracja pobytu, pracy, lub podatkowa. W pozostałych krajach Unii nadal wymagane jest uzyskanie pozwolenia na pracę. Bardziej restrykcyjne warunki są w Niemczech, Austrii, Belgii i Danii, mniej w Norwegi i na Malcie. Wyjazdy do pracy poza Unię Europejską wiążą się z wieloma ograniczeniami. W Stanach Zjednoczonych do podjęcia zatrudnienia niezbędna jest wiza pracownicza, których jest ograniczona odgórnie ilość (około 150 tys. rocznie). Największą szansę na jej otrzymanie mają wysoko wykwalifikowani specjaliści, osoby szczególnie uzdolnione w sztuce lub sporcie, wybitni profesorowie a także najzdolniejsi menadżerowie. W Kanadzie do otrzymania wizy potrzebna jest oferta zatrudnienia od kanadyjskiego pracodawcy, zatwierdzoną przez urząd zatrudnienia. Najbardziej poszukiwani są inżynierowie i informatycy. Wizę bez oferty pracy mogą jedynie otrzymać wybitni specjaliści. W Australii są natomiast poszukiwani fachowcy z konkretnych zawodów (lista najbardziej poszukiwanych specjalistów jest publikowana przez urząd emigracyjny). Do otrzymania wizy wymagane jest ponadto co najmniej 3-letnie doświadczenie w zawodzie i dobra znajomość angielskiego.
Jak szukać pracy? Do wyboru są dwie możliwości. Możemy znaleźć pracę wcześniej, jeszcze w Polsce, lub dopiero po przyjechaniu na miejsce zacząć rozglądać się za posadą. W pierwszym przypadku mamy następujące możliwości: · Skorzystanie z pomocy znajomych, którzy pracują za granicą. Wiele osób korzysta z tego sposobu, ponieważ pozwala on na ograniczenie ryzyka. Od przyjaciół wiemy jakie są warunki pracy i wynagrodzenie, mamy pewność, że nasz przyszły pracodawca nas nie oszuka. Poza tym ten sposób wymaga najmniej wysiłku od szukającego pracy. · Udanie się do agencji zatrudnienia. Więcej o agencjach można przeczytać tutaj. · Wysyłanie aplikacji w odpowiedzi na oferty znalezione na portalach, lub wysyłanie CV z własnej inicjatywy do interesujących nas firm. Rekrutacja przez Internet to najpowszechniej wykorzystywany sposób przez zagraniczne przedsiębiorstwa. Niestety oferty zamieszczane są zwykle w języku obcym. Warto nie ograniczać się jedynie do odpowiadania na oferty, ale również założyć swój profil na najpopularniejszych portalach i zamieścić tam swoje CV. Warto odwiedzić: www.eurojobs.com, www.work-zone.eu, www.anyworkanywhere.com). - Skorzystanie z pomocy systemu EURES. EURES to międzynarodową sieć pośrednictwa pracy funkcjonującą w obrębie UE/EOG, której celem jest pomoc w poszukiwaniu pracy obywatelom państw członkowskich. EURES realizuje swoje zadania za pomocą dwóch głównych narzędzi: - Europejskiego Portalu Mobilności Zawodowej (www.eures.europa.eu, polska wersja językowa to www.eures.praca.gov.pl). Jest to portal oferujący dostęp do ofert pracy w krajach UE/EOG. Przy szukaniu pracy warto z niego korzystać, ponieważ doradcy w urzędzie pracy sprawdzają wiarygodność ogłaszających się pracodawców i kontrolują przebieg procesu rekrutacji. W pierwszej kolejności warto zajrzeć na polską stronę. Jest tam mniej ofert niż na jej ogólnoeuropejskim odpowiedniku, ogłoszenia są za to przetłumaczone na język polski i pochodzą od pracodawców, którzy są szczególnie zainteresowani zatrudnieniem Polaków. - Sieci doradców EURES. Doradcy EURES są w każdym wojewódzkim urzędzie pracy. W powiatowych urzędach pracują asystenci EURES. Do ich zadań należy udostępnianie ofert pracy, informowanie o możliwościach podjęcia pracy za granicą, przekazywanie wiadomości o warunkach życia i pracy oraz rynkach pracy w krajach EOG, udzielanie praktycznych porad dotyczących skutecznego szukania pracy. Jeśli wybieramy drugą możliwość (czyli szukanie pracy na miejscu) powinniśmy wziąć ze sobą więcej pieniędzy, na wypadek, gdybyśmy mieli problemy ze znalezieniem pracy. Warto już w Polsce przygotować swój życiorys w odpowiednim języku i wydrukować go w wielu egzemplarzach. Podstawą w szukaniu pracy jest lektura czasopism branżowych i odpowiadanie na zamieszczone tam oferty pracy. Jednak będąc za granicą warto wykorzystać fakt, że mamy bezpośredni dostęp do pracodawców. Dzięki temu możemy osobiście odwiedzić interesujące nas firmy i zostawić tam swoje CV. Jest to dużo skuteczniejszy sposób na znalezienie pracy niż wysyłanie aplikacji. Poza tym możemy, tak jak w Polsce, skorzystać z pomocy lokalnych agencji zatrudnienia. Za granicą w niektórych państwach na agencje nałożony jest obowiązek posiadania certyfikatu, w innych nie jest to działalność licencjonowana. W tym drugim przypadku wiarygodność pośrednika można sprawdzić w rejestrze przedsiębiorstw. Jak przygotować się do wyjazdu Przede wszystkim trzeba załatwić formalności i zgromadzić potrzebne dokumenty. Potrzebny będzie paszport, CV napisane w języku kraju, do którego się wybieramy, zaświadczenia i dyplomy potwierdzające kwalifikacje i wykształcenie (również muszą być przetłumaczone). Konieczne jest ubezpieczenie się od następstw nieszczęśliwych wypadków oraz kosztów leczenia i zabranie ze sobą dokumentów to potwierdzających. Warto wystąpić do NFZ o Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ). Uprawnia ona do opieki zdrowotnej na koszt Narodowego Funduszu Zdrowia podczas wyjazdu turystycznego, krótkiej podróży służbowej, oddelegowania do pracy za granicą, praca na własny rachunek, a także okresu, w którym poszukujemy pracy (po jej znalezieniu należy ubezpieczyć się w kraju, w którym pracujemy). Jest honorowana w publicznych placówkach służby zdrowia w krajach UE/EOG i Szwajcarii. Nie wolno zapomnieć o wzięciu adresu polskiego konsulatu (gdzie można uzyskać pomoc nawet jeśli straciło się dokumenty) oraz dodatkowych pieniędzy na ewentualny powrót. Lista konsulatów jest zamieszczona na stronie www.msz.gov.pl. Kolejnym krokiem powinno być zasięgnięcie informacji o kraju, do którego się wybieramy. Powinniśmy znać przepisy obowiązujące w danym kraju, warunki i realia życia. Jest to wskazane z kilku powodów. Przede wszystkim pozwoli nam to uniknąć przykrych niespodzianek po przyjeździe, takich jak np. zdziwienie wysokimi kosztami utrzymania, przez które nasza pensja nie będzie już wydawała się tak atrakcyjna, jak w Polsce. Poza tym znając przepisy i swoje prawa nie padniemy ofiarą oszustów i nieuczciwych pracodawców. Wielu Polaków po wyjeździe za granicę kurczowo trzyma się jednej posady, nawet jeśli otrzymywane wynagrodzenie zapewnia im jedynie minimum egzystencji. Brak znajomości języka, wiedzy o tym ile wynosi minimalne wynagrodzenie i jaki jest maksymalny czas pracy, czy też wreszcie strach przed porzuceniem obecnego miejsca pracy sprawia, że zmuszeni są do wegetacji. Dodatkowo wielu z naszych rodaków pada ofiarą oszustów proponujących np. załatwienie pozwolenie na pracę (oczywiście za wysoką opłatą). Rzetelne informacje można znaleźć na www.eures.praca.gov.pl (w zakładce poznaj warunki życia i pracy), www.msz.gov.pl (zakładka informacje konsularne), www.mpips.gov.pl (zakładka żyć i pracować w UE). Warto również poświęcić trochę czasu na lekturę wątków na forach dotyczących pracy zagranicą. Kolejną kwestią jest znajomość języka. Oczywiście można znaleźć pracę bez jego znajomości, ale będzie to niestety najbardziej uciążliwa praca fizyczna i to najniżej opłacana. Wielu Polaków właśnie z powodu braku znajomości języka musi pracować z innymi Polakami. Przez to, że porozumiewają się tylko po Polsku, nic się nie uczą i nie mogą zmienić pracy na lepszą. Dlatego konieczne jest poznanie w kraju chociaż podstaw, co umożliwi kontynuowanie nauki za granicą na np. kursach weekendowych. Przed wyjazdem warto również wcześniej znaleźć mieszkanie, szczególnie, jeśli w mieście do którego się wybieramy nie mamy nikogo znajomego, kto pozwoli nam przenocować. Dzięki temu nie będziemy zmuszeni do przyjęcia pierwszej oferty z brzegu i będziemy mogli wynegocjować lepsze warunki. Z obowiązku szukania pokoju do wynajęcia zwykle zwolnione są osoby które wyjeżdżają do prac sezonowych, ponieważ mieszkanie zapewnia im ich pracodawca. Warto wiedzieć, że pracodawca jest zobowiązany do zapewnienia swoim pracownikom odpowiedniego standardu, który określają odpowiednie przepisy w danym kraju. Dobre przygotowanie nie gwarantuje jednak, że ominą nas wszystkie nieprzyjemne niespodzianki. Na wszelki wypadek należy umówić się z kimś bliskim jak często będziemy się kontaktować i co ma zrobić, jeśli długo nie będziemy się odzywać. Warto też przemyśleć różne sytuacje (np. stratę bagażu, utratę pieniędzy, chorobę) i zastanowić się jak powinniśmy w nich zareagować.
Agencje zatrudnienia Coraz więcej osób, chcących podjąć pracę za granicą korzysta z pomocy pośrednika. Niestety, równocześnie rośnie liczba osób oszukanych przez nieuczciwe agencje zatrudnienia. Dlatego warto przed podpisaniem umowy, wpłaceniem pieniędzy lub wyjazdem dowiedzieć się czegoś więcej o pośredniku. Kiedy już zostaniemy oszukani przez nieuczciwą firmę, szanse na uzyskanie rekompensaty są zwykle bardzo niskie. W Polsce działające agencje zatrudnienia możemy podzielić na cztery kategorie: 1. Agencje pośrednictwa pracy – ich zadaniem jest udzielanie pomocy poszukującym pracy w uzyskaniu odpowiedniego zatrudnienia oraz pracodawcom w pozyskaniu pracowników o poszukiwanych kwalifikacjach zawodowych 2. Agencje doradztwa personalnego – świadczą one płatne usługi na rzecz pracodawców (zajmują się szukaniem kandydatów dla przedsiębiorcy, a nie pracy dla danej osoby zainteresowanej nowym zatrudnieniem) 3. Agencje poradnictwa zawodowego – zajmują się poradnictwem zawodowym i doradztwem personalnym (określają predyspozycje pracownika i udzielają porad z zakresu wyboru zawodu i miejsca pracy) 4. Agencje pracy tymczasowej – wynajmują one zatrudnionych przez siebie pracowników innym firmom, na z góry określony przedział czasu Zgodnie z ustawą o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy wszystkie agencje zatrudnienia działające w Polsce, muszą posiadać wpis do rejestru agencji zatrudnienia potwierdzony certyfikatem wydawanym przez Marszałka Województwa lub przez Ministra Gospodarki i Pracy, jeśli certyfikat został wydany przed 1 listopada 2005 r. Z obowiązku występowania o certyfikat zwolnione są agencje z Unii Europejskiej, jeśli zamierzają działać w naszym kraju nie dłużej niż 3 miesiące w roku. Na co należy zwrócić uwagę przy wyborze pośrednika? Przede wszystkim musimy sprawdzić czy firma posiada certyfikat zezwalający na prowadzenie działalności. Wykazy certyfikowanych agencji znajdują się na stronie internetowej www.kraz.praca.gov.pl. Certyfikat nie gwarantuje jednak uczciwości pośrednika, ponieważ certyfikaty wystawiane są każdej firmie, która złoży o nie wniosek. Dlatego należy sprawdzić w ewidencji działalności gospodarczej w urzędzie gminy lub w Krajowym Rejestrze Sądowym czy i od jak dawna firma istnieje. Nie wolno ufać pośrednikom spotkanym na ulicy i tym, którzy podają jedynie numer telefonu lub adres mailowy i nie ujawniają siedziby swojej firmy. Wiarygodność pośrednika możemy również sprawdzić w Internecie (na forach dyskusyjnych jest wiele informacji o nieuczciwych firmach), bądź też po prostu prosząc pośrednika o numer telefonu do pracodawców z którymi współpracuje i do pracowników, którym pomógł w znalezieniu pracy. Jakie opłaty może pobierać pośrednik? Zgodnie z ustawą o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, pośrednik może jedynie pobierać opłaty związane z faktycznie poniesionymi kosztami związanymi ze skierowaniem pracownika do pracy za granicą (koszty przejazdu do pracy, wydawania wizy, badań lekarskich i tłumaczenia dokumentów). Te opłaty muszą być jednak wcześniej wyspecyfikowane w umowie zawieranej z osobą kierowaną do pracy za granicą. Warto przed podpisaniem umowy zorientować się jakie są ceny oferowane na rynku, ponieważ zwykle u pośrednika płaci się więcej. Pośrednik nie ma prawa do pobierania przedpłat, kaucji lub opłat za swoje usługi. Również nie wolno mu pobierać pieniędzy za zakwaterowanie i wyżywienie pracownika w miejscu jego przyszłe pracy. Firmie żądającej za to pieniędzy nie należy nic płacić (wszystkie opłaty związane z zakwaterowaniem uiszcza się na miejscu), ponieważ jest to najczęstszy sposób wyłudzania pieniędzy przez oszustów. Jak powinna wyglądać umowa zawierana z pośrednikiem? Przed wyjazdem należy koniecznie podpisać umowę z agencją zatrudnienia. Nie jest to umowa o pracę zawierana z zagranicznym pracodawcą. Ten dokument określa jakie opłaty i w jakiej wysokości będziemy musieli ponieść, nasze obowiązki i uprawnienia jako osoby kierowanej do pracy oraz agencji pośrednictwa pracy, zakres odpowiedzialności nasz i agencji w przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania umowy. Zwykle taka umowa jest dosyć długa, warto jednak przeczytać ją w całości i uważnie. Szczególnie warto zwrócić uwagę na to, która strona pokrywa koszty dojazdu i powrotu osoby skierowanej do pracy w przypadku niewywiązania się pracodawcy zagranicznego z warunków oraz czy nie podpisujemy umowy o pracę tymczasową. Jeśli tak, to nie mamy gwarantowanej liczby godzin do przepracowania i może się zdarzyć, że zarobionych pieniędzy będzie tak mało, że nie starczy nam nawet na utrzymanie. Żeby umowa zawierana z pośrednikiem była ważna, musi zawierać następujące elementy: · nazwę zagranicznego pracodawcy · okres zatrudnienia, rodzaj oraz warunki pracy i wynagradzania, przysługujące świadczenia socjalne i warunki ubezpieczenia społecznego oraz od następstw nieszczęśliwych wypadków · obowiązki i uprawnienia osoby kierowanej do pracy oraz agencji pośrednictwa pracy, · zakres odpowiedzialności cywilnej stron w przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania umowy zawartej między agencją pośrednictwa pracy a obywatelem polskim · kwoty należne agencji pośrednictwa pracy z tytułu faktycznie poniesionych kosztów związanych ze skierowaniem do pracy za granicą · informację o trybie i warunkach dopuszczania cudzoziemców do rynku pracy w państwie wykonywania pracy · inne zobowiązania stron. Co robić jeśli zostaniemy oszukani? Nawet przy zachowaniu wszelkich środków ostrożności może się zdarzyć, że jednak zostaniemy oszukani. Nie jesteśmy jednak w sytuacji bez wyjścia. Swoich praw możemy dochodzić albo za granicą, albo po powrocie do kraju. Jeśli po przyjeździe do kraju okazało się, że nie mamy pracy, lub zastane warunki skrajnie odbiegają od tych, które zostały opisane w umowie, możemy wtedy po powrocie do kraju wystąpić do sądu powszechnego z pozwem cywilnym o odszkodowanie od agencji. Jeśli agencja narusza prawo, możemy również ten fakt zgłosić do Okręgowego Inspektoratu Pracy, który nałoży na nią karę grzywny, lub na policję albo do prokuratury. Jeśli agencja zatrudnienia wywiązuje się ze swoich obowiązków, a to nasz pracodawca łamie warunki pracy i płacy to przede wszystkim powinniśmy zgłosić ten fakt agencji. O pomoc w rokowaniach z pracodawcą możemy zgłosić się również do właściwego urzędu pracy lub związków zawodowych. Dopiero po wyczerpaniu polubownych możliwości rozwiązania sporu możemy wnieść sprawę przeciwko pracodawcy do Sądu Pracy w danym kraju. Zawsze można również udać się do Konsulatu RP. Tam zostaniemy skierowani do lokalnych instytucji, które udzielą nam wyspecjalizowanej pomocy.